Sri Dalada Maligawa (ශ්රී දළදා මාළිගාව), commonly known as the Temple of the Sacred Tooth Relic, is a Buddhist temple in Kandy, Sri Lanka, which houses the relic of the tooth of the Buddha. Since ancient times, the relic has played a vital role in local politics because it is believed that whoever holds the relic holds the governance of the country. Sri Dalada Maligawa was declared a World Heritage Site by UNESCO in 1988, mainly due to the temple and the relic.
The Temple of the Sacred Tooth Relic
Sri Dalada Maligawa (ශ්රී දළදා මාළිගාව), or The Temple of the Sacred Tooth Relic, is a world-renowned place of worship where the left tooth of Gautama Buddha is enshrined. The temple, which is visited by thousands of local & foreign devotees and tourists daily. The temple, which carries a lot of value for Buddhists all over the world, also has immense cultural value. The architecture is of unique Kandyan architectural style, a combination of the unique style used to build “Dalada Mandira,” the shrines which housed the Sacred Tooth Relic previously in other kingdoms.
Sri Dalada Maligawa is built in the city of Kandy near the ancient Royal Palace, which is situated to the north of the temple, and the forest reserve called “Udawaththa Kelaya” to the east. The famous Kandy Lake, also known as “Kiri Muhuda” to the South and “Natha & Paththini Devala” on the west,. The temple is adorned with intricate carvings using gold, silver, bronze and ivory.
The location of the relic was subject to change depending upon the change of the capital city of the ruler of the day. The Sacred city of Kandy is the final location of the Sacred Tooth Relic of Gautama Buddha. The sacred relic was brought to Sri Lanka by Princess Hemamala & Prince Dantha from the city of Kalinga in ancient India during the reign of King Keerthi Sri Meghavarna (Kithsirimevan) (301–328).
It became a symbol of Sri Lankan kings and was preciously guarded in a special shrine built within the royal palace, wherever the capital was located. The ruins of such edifices remain in the ancient capitals of Anuradapura, Pollonnaruwa, Dambadeniya, Yapahuwa, Kurunegala, Kotte, and Gampola. While in Kandy, the last kingdom, the Temple of the Sacred Tooth Relic continues to be the greatest shrine to receive the utmost veneration in the Buddhist world.
The first “Dalada Madura” in Kandy, which housed the Sacred Tooth Relic, was built by King Wimaladharmasuriya during his reign from 1592 to 1604. History reveals that this was destroyed by the Portuguese during their invasions, and the second temple was built in the same location by King Rajasinghe the Second during his reign from 1635–1687 and was burnt by the Dutch.
According to Sri Dalada Maligawa history, in 1687, King Wimaladharmasuriya the Second built a 3-story Dalada Madura and performed Dalada rituals with great devotion, but with time, the building decayed and was destroyed. Later, his son, King Sri Veera Parakrama Narendrasinghe, who reigned from 1707 to 1739, built the two-story Dalada Madura, which one can see today. The South Indian Kings, who ruled the country from Senkadagala, renovated and protected the shrine, which was built by King Narendrasinghe.
The temple was beautifully renovated by King Keerthi Sri Rajasinghe to its present appearance. Paththirippuwa, or the Octagonal Pavilion, was constructed by King Sri Wickrama Rajasinghe, who reigned from 1798 to 1815.
Protecting the Sacred Tooth Relic and conducting religious rituals without a break is being carried out to the present day under the strict surveillance of the three chief custodians of the Tooth Relic, the most Venerable Mahanayake theros of Malwatta and Asgiriya chapters, and the lay custodian, the Diyawadana Nilame.
Information source: Sri Dalada Maligawa
History of Sri Dalada Maligawa
After the Maha parinirvana of Gautama Buddha, according to the legend, the tooth relic was preserved in Kalinga and smuggled to Sri Lanka by Princess Hemamali and her husband, Prince Dantha, on the instructions of her father, King Guhasiva. Hemmamali hid the relic in her hair on the way to the island. They landed on the island of Lankapattana during the reign of Sirimeghavanna of Anuradhapura (301-328) and handed over the tooth relic.
The king enshrined it in Meghagiri Vihara (present day Isurumuniya) in Anuradhapura. Safeguarding the relic was the responsibility of the monarch from then on. Over the years, the custodianship of the relic came to symbolize the right to rule the island. Therefore, reigning monarchs built the tooth relic temples quite close to their royal residences, as was the case during the times of the Anuradhapura Kingdom, Kingdom of Polonnaruwa, and Kingdom of Dambadeniya.
During the era of the Kingdom of Gampola, the relic was housed in Niyamgampaya Vihara. It is reported in the messenger poems such as Hansa, Gira, and Selalihini that the temple of the tooth relic was situated within the city of Sri Jayawardenepura Kotte when the Kingdom of Kotte was established there. During the reign of Dharmapala of Kotte, the relic was moved and hidden in Delgamuwa Vihara, Ratnapura, in a grinding stone.
It was brought to Kandy by Hiripitiye Diyawadana Rala and Devanagala Rathnalankara Thera. King Vimaladharmasuriya built a two-story building to deposit the tooth relic, and the building is now gone. In 1603, when the Portuguese kingdom invaded Kandy, it was carried to Meda Mahanuwara in Dumbara. It was recovered in the time of Rajasinha II and it has been reported that he reinstated the original building or built a new temple.
The present-day temple of the tooth was built by Vira Narendra Sinha. The octagonal Paththirippuwa and moat were added during the reign of Sri Vikrama Rajasinha. The royal architect Devendra Moolacharya is credited with building the Paththirippuwa. Originally, it was used by the king for recreational activities, and later it was offered to the tooth relic, it now houses the temple’s library.
Watch Kandy Esala Perahera (Dalada Perahera)
Dalada Perahera, famously known as the Kandy Esala Perahera, one of Sri Lanka’s most famous religious festivals, takes place every year in the full-moon month of Esala, coinciding with July/August. Every year, the vibrant city of Kandy in Sri Lanka comes alive with a cultural extravaganza known as the Kandy Esala Perahera. This 10-day festival is a celebration of great significance as it pays homage to the Sacred Tooth Relic of Buddha, which is enshrined at the magnificent Sri Dalada Maligawa in Kandy.
The Sacred Tooth Relic, which is housed at the Sri Dalada Maligawa in the city of Kandy, is being considered and worshipped as the living Lord Buddha. For this very reason, there are daily, weekly, and annual poojas and rituals. It is considered the epitome of the country’s Buddhist celebrations and is blessed with divinity. Kandy Esala Perahera stands as a captivating testament to Sri Lanka’s deep-rooted traditions that transcend time, connecting past and present through its vibrant processions and revered relics.
Kandy Esala Perahera’s grandeur, with its majestic elephants, resounding drummers, traditional dancers, and fire performers, leaves a lasting impression on all who witness it. The grand procession winds its way through the streets of Kandy, creating a captivating spectacle that attracts both locals and tourists from around the world. The festival lasts for 10 consecutive nights, with each night’s procession becoming increasingly grand and awe-inspiring.
The main purpose of Kandy Perahera is to pay tribute to the Sacred Tooth Relic of Buddha, which holds immense religious and historical significance to the people of Sri Lanka. During the festival, the Sacred Tooth Relic is paraded on the back of a majestic tusker elephant, adorned with a magnificent golden casket. Indeed, this sacred procession is the highlight of the entire festival and is considered a great honour to witness.
Sri Lanka’s annual celebrations of the Kandy Perahera should definitely be on your bucket list when visiting the beautiful island. If you plan to visit Sri Lanka during the months of July and August, to witness the Kandy Esala Perahera, it is important to dress modestly and behave with reverence throughout the festival. All visitors are encouraged to wear light and comfortable clothing, as the festival can last for several hours each night.
The significance of Kandy Esala Perahera extends far beyond the city of Kandy, attracting visitors from across the globe who come to immerse themselves in the magic and spiritual essence of this extraordinary festival.
How to Reach Sri Dalada Maligawa?
- Sri Dalada Maligawa Address: Sri Dalada Veediya, Kandy 20000, Sri Lanka
- Sri Dalada Maligawa Contact Number: +94-812234226
- Sri Dalada Maligawa Timing: 05:30 am – 08:00 pm
From Colombo to Sri Dalada Maligawa is situated 148km away. You can choose easy way to reach Sri Dalada Maligawa. See the map.
Sri Dalada Maligawa: Important Information
Opening Hours
The temple is open for devotees every day from 5.30 a.m. till 8.00 p.m. (+0530 GMT)
What are the times of rituals (Thewawa)?
- Early Period of Service: 5.30 a.m. to 7.00 a.m.
- Middle Period of Service: 9.30 a.m. to 11.00 a.m.
- Evening Period of Service: 6.30 a.m. to 8.00 p.m.
How to meet the Hon.Diyawadana Nilame (Chief Custodian)?
Every Wednesday he could be met at his office at Sri DaladaMaligawa. A prior appointment to be booked through the administration division of Sri DaladaMaligawa. (Contact number of administration division +94 812204867)
When is “NanumuraMangallaya” (Bathing of the Sacred Tooth Relic with a special herbal preparation)?
Nanumura Mangallaya is held every Wednesday at 9.30 am. (A special herbal preparation is made for Nanumura Mangallaya which has a lot of healing power)
Kandy Sri Dalada Maligawa Entrance Ticket Prices
Foreigners can buy tickets at the Sri Dalada Maligawa from the ticket-issuing machines available at the entrance.
- Adult – 15 years and above 15 years
- Children – below 15 years
- Toddler – below 6 years
Includes: Tooth Relic Temple| Dalada Museum | World Buddhist Museum |Tusker Museum
| Non-SAARC foreign adult | 2000 LKR |
| Non-SAARC foreign children | Free Entry |
| SAARC foreign adult | 1500 LKR |
| Thailand & Myanmar adult | 1500 LKR |
| Thailand & Myanmar Children | Free Entry |
| SAARC foreign children | Free Entry |
| Local adults | Free Entry |
| Local children | Free Entry |
| All infant and toddler | Free Entry |
In this book, you will find the History and Architecture of the Temples which housed the Sacred Tooth Relic in different parts of the country, beginning with Anuradhapura, where it was initially housed after Princess Hemamala and Prince Danta brought it from the Kalinga country in India in the 4th century AD during the reign of Kirti Sri Meghavanna. Since then the Sacred Tooth Relic was moved to various places, depending on the security situation in the island, till the Sacred Tooth Relic was brought finally to Senkadagalapura (now Kandy) in the 16th century during the reign of Vimaladharmasuriya I and housed in the Śrī Daḷadā Māligāva in Kandy. All these places where the Sacred Tooth Relic was housed, have been depicted in detail with photographs and illustrations to complement the text.
ශ්රී දළදා මාළිගාව (Sri Dalada Maligawa)
ශ්රී දළදා මාළිගාව යනු බුදුරජාණන් වහන්සේගේ වම් දන්තධාතූන් වහන්සේ වර්තමානයේ තැන්පත් කර ඇති මාළිගාවයි. වර්තමාන දළදා මාළිගාව ශ්රී ලංකාවේ මහනුවර නගරයේ පිහිටා ඇත. උඩරට රාජ්යය සමයේ (1592 සිට 1815) මෙය පිහිටා තිබුණේ එවකට පැවති රාජකීය මාලිගා සංකීර්ණය තුළය. ශ්රී දළදා මාලිගාව මුල්වරට ගොඩනගනු ලැබුයේ පළමුවන විමලධර්මසූරිය(1592-1604) රජතුමා විසිනි. එතුමා ඉදිකළ මාලිගාව පෘතුගීසි ආක්රමණිකයෝ විනාශ කළහ. දැනට දක්නට ලැබෙන පැරණි දෙමහල් වැඩසිටින මාලිගාව ඉදිකරනු ලැබ ඇත්තේ ශ්රී වීරපරාක්රම නරේන්ද්රසිංහ(1707 – 1739) රජතුමාය. ඉන්පසු රජ පැමිණි නායක්කර් වංශික ද්රවිඩ රජවරු පවා ශ්රී දළදා මාලිගාව වැඩි දියුණු කොට ආරක්ෂා කළහ.
දළදා මාලිගාව පිහිටා ඇති මහනුවර නගරයම යුනෙස්කෝව විසින් ලෝක උරුමයක් ලෙස නම් කර ඇත. සියම් නිකායේ මල්වතු හෝ අස්ගිරි යන දෙපාර්ශවයේ ස්වාමීන් වහන්සේලා දිනපතාම දළදා වහන්සේට පූජා සත්කාර කරති. මෙම පූජාව (තේවාව) දිනකට තුන් වරක් (පාන්දර, දවල් සහ සවස) පවත්වයි. බදාදා දිනවල විශේෂ පූජාවක් ලෙස නානුමුර මංගල්යය පවත්වයි. මෙහිදී සුවඳ ගැන්වූ ඖෂධීය ජලයෙන් සංකේත වශයෙන් දළදා වහන්සේ ස්නානය කරවනු ලබයි. මෙසේ ස්නානය කරවීමෙන් ලැබෙන ජලයේ රෝග සුව කරීමේ ආනුභාවයක් ඇති බව විශ්වාස කෙරේ.
බුද්ධ පරිනිර්වාණය හා සතර දළදා වහන්සේ
අසූ වසක් ආයු වළඳා පිරිනිවන් පෑ බුදුුජාණන්වහන්සේ දේහය ආදාහනය කිරීමෙන් පසුව උන්වහන්සේගේ ශරීර ධාතූන්ගෙන් සප්ත මහා ධාතූන් ලෙස සැලකෙන කොටස් 07ක් හැර ඉතිරි අස්ථි සියල්ල මුං පියලි ,කඩ සහල්,අබ ඇට යන විවිධ ප්රමාණයන්ට කැඩී බිදී වෙන් වී ගියේය. ලලාට ධාතු, අකු ධාතු දෙනම, සතර දළදාව යන මේ කොටස් එම නොකැඩී නොබිදුණූ සප්ත ධාතුවෝ වෙති. මෙහි එන සතර දළදාව ලෙස හදුන්වන්නේ “රදනක” ලෙසින් සැලකෙන දත් විශේෂයයි.
පාලි භාෂාව තුළ එය “දාඨ” යන වචනයෙන් හදුන්වනු ලැබ ඇත. දීඝ නිකායේ ලක්ඛණ සූත්රයෙහි “චත්තාලිස දන්තතා” ලෙස දැක්වෙන ආකාරයට බුදුුරජාණන් වහන්සේ සතුව සම සතලිස් ධාතු පිහිටා තිබී ඇත. සතර දළදාවන් අනෙක් ඒවාට වඩා සුදු පැහැයෙන් යුක්ත වූ බවත් කියවේ. බුද්ධ පරිනිර්වාණයෙන් පසුව ශේෂ වූ එම සතර දළදාවන් වැඩ සිටින ස්ථාන බුද්ධවංශ පාලියේ ධාතු භාජනීය කථාවේ එක් ගාථාවක දක්වා ඇත.
එකා දාඨා නිදස පුරෙ – එකා නාග පුරේ අහු
එකා ගන්ධාර විසයෙ – එකා කාලිංග රාජිනො
එක් දළදාවක් තව්තිසා දෙව් ලොවද, එක් දළදාවක් නාග ලෝකයේද, එක් දළදාවක් ගාන්ධාර දේශයේද, අනෙක කාලිංග දේශයේද යන ඉහත අදහස් මහා පරිනිර්වාණ සූත්රයෙන් ද සනාථ කෙරෙයි.
බුදුන් වහන්සේගේ ආදාහන පූජෝත්සවයෙන් පසුව ධාතු ඛෙදාදීමේ කටයුත්ත සිදුකොට ඇත්තේ ද්රෝණ නම් බමුණකු විසිනි. ඒ හා බැදුණු ඇතැම් රසවත් සිදුවීම් ද මූල් කරගනිමින් සතර දළදාවන් ඒ ඒ තැන් වල ස්ථානගත වූ ආකාරය ධාතු වංශය ඇතුලු බොහෝ මූලාශ්රවල විස්තරාත්මකව දක්වා ඇත.
එම විස්තරයන්ට අනුව ධාතු ඛෙදීමේ නිරතව සිටි ද්රෝණ බමුණා ඒ කෙරෙහි ලොල්බැද එක් දකුණු දළදාවක් සිය ජටාවේ සඟවාගන ඇත. පසුව අනෙක් දකුණු දළදාව බිම දමා පයින් වසා සඟවා ගත්තේය. වම් උඩු දළදාව වස්ත්ර අතර සඟවාගන ඇත. දකුණු දළදාව බිම දමා පයින් වසාගත් අයුරු දුටු ජයසේන නම් නා රජෙකු ඔහුට නොදැනෙන සේ ධාතුන් වහන්සේ ඍද්ධියෙන් ගෙන නාග භවනට ගොස් නාගපුරය මධ්යයේ මැණික් සෑයක් තනා දකුණු දළදාව එහි තැන්පත් කොට මහත් වූ පුද පූජා පවත්වා ඇත.
බෞද්ධයන් විසින් තව්තිසා දෙව් ලොව වැඩවසතැයි විස්වාස කරන අනෙක් දකුණු දළදා වහන්සේ සක් දෙවිදුන් විසින් පැහැර ගත්තකි. ධාතු ඛෙදීමේ උත්සවයට සහභාගී වූවන්ගේ ප්රමාදයෙන් ද්රෝණ බමුණා විසින් තම ජටාව තුළ සඟවා ගත් දකුණු දළදාව නොදැක සර්වඥයන් වහන්සේගේ දකුණු දළදාව කවුරුන් විසින් ගනු ලැබුවාද කියා දිවසින් බලන්නේ එය බමුණාගේ ජටාව තුළ ඇති බව දුටුවේය. බමුණාට එම දන්ත ධාතූන් වහන්සේ ගෙන ගොස් නිසි පුද සත්කාර කිරීමට තරම් හැකියාවක් නොමැති බව වටහාගත් සක්දෙවිදු ඉතා සියුම් අතක් මවාගෙන ඔහුට නොදැනෙන සේ දකුණු දළදාව ගෙන රන් කරඩුවක තැන්පත් කර හිස මුදුනේ තබාගන තව්තිසා දෙව්ලොවට ගොස් ඇත. දළදා සිරිතේ දක්වන ආකාරය සක් දෙව්දු එම ධාතු කරඩුව සිළුමිණ මහාසෑයේ තැන්පත් කොට පුද සත්කාර කොට ඇත.
බුද්ධවංශයේ සදහන්ව ඇති අකාරයට ගන්ධාර දේශයට වැඩම කරවා ඇත්තේ බුදුරජාණන් වහන්සේගේ වම් උඩු දළදාවයි. ගන්ධාරය ද බුද්ධකාලීන භාරතයේ පැවති සොළොස් මහ ජනපදයන්ගෙන් එකකි. බමුණා විසින් කළ සොරකම දුටු ගන්ධාර දේශයෙන් පැමිණි එක්තරා පින් ඇති වැසියෙක් කුසල් සිතින් යුතුව ඒ දළදා වහන්සේ ගෙන ගන්ධාර වැසියන් ද සමගින් තම රටට ගොස් චේතිය වනයේ තැන්පත් කොට පුද සත්කාර පවත්වා ඇත.
කාලිංග දේශය හා වම් දළදා වහන්සේ
කාලිංග දේශයට වැඩමවා ඇත්තේ බුදුරජාණන් වහන්සේගේ යටි වම් දළදාවයි. බුදුරජාණන් වහන්සේගේ අගසව් වහන්සේ නමක් වූ සැරියුත් මහරහතන් වහන්සේගේ ගෝලයකු ලෙස සැලකෙන ඛිම නම් රහතන් වහන්සේ නමක් විසින් ආදාහන චිතකයේ ගිනි නිවීමටත් පෙර චිතකයෙන් යටිවම් දළදාව ගෙන කාලිංඝ දේශයට ගොස් බඹදත් රජතුමාට එය භාරකොට ඇත.
ඔහු රන්රුවන් මුතුවැල් වලින් බැබළෙන සුවිසල් මැදුුරක් සාදවා දළදාව එහි තැන්පත් කළ බවක් දළදා පූජාවලියේ සදහන් වේ. මෙම මාලිගාව ඉදි වූ ප්රදේශය දන්තපුරය නමින් හදුන්වා ඇත. කළිඟු රජුගේ ඇවෑමෙන් රජකමට පත් වූ ඔහු පුත් කසීරජ එම දළදා මැදුර මැණික් වලින් ආලෝකමත් කොට පුද පූජා පවත්වා ඇති අතර පෙර සිරිතට අනුව එමින් කසී රජුගේ පුත් සුනන්ද රජුද දළදා හිමිට නිසි වත් පිළිවෙත් පුද පූජා පවත්වා ඇත.
එම රජ පෙළපත මෙලෙස වසර අටසියයකට පමණ කාලයක් පරම්පරා පිළිවලින් දළදා වහන්සේට අනේක විධ පුද පූජා සත්කාර සම්මාන පවත්වා ඇත. එහි අවසන් කාලයේ රජකමට පත් වූ ගුහසීව නම් රජු මිසදිටු නිඝණ්ඨයන්ගේ බසට රැවටී දළදා වහන්සේ වෙත පාරම්පරිකව කෙරුණු පුද පූජා සත්කාර හා වැදුම් පිදුම් අතහැර දැම්මේය. එසේ වුවද වැසියන් නිති පතා පුද පූජා පැවැත්වූයේය. ඒ දුටු රජු පසු කළෙක බුදු දහම කෙරෙහි පැහැදී දළදා වහන්සේ වෙත පාරම්පරිකව කරගෙන ආ පුද පූජා සිරිත් නැවත කිරීමට ආරම්භ කළේය.
නිඝණ්ඨයන් විසින් යලිත් රජු තම බසට හරවා ගැනීමට උත්සාහ කලද නොනැමුණු ගුහසීව රජු ඔවුන් තම දේශයෙන් පන්නා දමුවේය. එයින් මිසදිටු නිඝණ්ඨයෝ කෝපයට පත්ව පැළලුප් නුවර පණ්ඩු නම් රජෙක් හමු වී “මහරජ, ගුහසීව නම් ප්රාදේශීය රජෙක් ඔබ ගරු කරන ශිව, බ්රහ්ම ආදී දෙවියන්ට නින්දා කරමින් මිනී ඇටයකට වදීය.” යැයි කීහ.
මෙය දළදා සිරිතේ දක්වා ඇත්තේ “දෙවයිනි නුඹට සාමන්ත වූ ගුහසීව නම් රජතෙම නුඹ විසින් පුදන ලද බ්රහ්ම විෂ්ණු මහේෂ්වරාදි දෙවියන්ට නින්දා කොට මිනී ඇටයක් තබා පුද සත්කාර කරන්නේය” යනුවෙනි. “කලිඟු රට දන්ත නුවරට ගොස් ගුහසීව රජු හා ඔහු විසින් පුදන ලද ඇටය වහා ගෙනව” පණ්ඩු රජු නියෝග කොට ඇත. “සේනාව සමඟ චිත්රයාන දන්තපුරයට ගිය අතර එහිදී ගුහසීහ රජුත්, දළදාවත් ගැන ප්රසාදයට පත්විය.
එසේ වුවද තම ස්වාමියාගේ රාජ නියෝගය කඩකිරීමට නොහැකි වූයෙන් රජුත් දළදාවත් පෙරහැරකින් පාණ්ඩ්ය දේශයට වඩම්මවා ඇත. දළදා වහන්සේ විනාශ කිරීම සදහා නිගණ්ඨයන් හා එක්ව පණ්ඩු රජු කළ දෑ පිළිබදව දාඨාවංශය හා ජිනකාලමාලී ඇතුළු වෙනත් මූලාශ්ර වල සිත් ගන්නා සුළු දිගු විස්තරයක් දක්වා ඇත.
පණ්ඩු රජු අඟුරු රැසක දමා ඒ ධාතුව දවයි පැවසූ විට ඔවුහු එසේ කළහ. එකෙනෙහිම රථ රෝදයක් පමණ වූ මහ පියුමක් දළදාව පිළිගති. දාඨාවංශ විස්තරයට අනුව ඉතා දුර අහසට විහිදුණු ගිනිජාලාවන්ගෙන් යුතු ගිනිවලකට දළදාව දැමූවද දළදාවට කිසිදු හානියක් නොවී ගිනි වල තුළින්ම පැන නැගුන රන් පූෂ්පයක් මත පිහිටුවා ප්රාතිහාර්යය දක්වා ඇත. ඒ පිළිබද දළදා සිරිත දක්වන විස්තරය භක්ති ප්රමෝදිතය. මෙම උපක්රමය අසාර්ථක වූ තැන පඩි රජුගේ නියෝගය පරිදි වානේ කිණිහිරියක් මත දළදාව තබා තලා දැමීමට නියෝග කළහ. එයද අසාර්ථක කරමින් දළදා තොමෝ කළුගෙඩියෙහි භාගයක් ගිලී භාගයක් ගිලෙමින් කදුමුදුනකින් අඩක් නැගුණ සඳ මෙන් ගිලී ගියහ. එහි වැඩ සිටි දළදාවෙන් රශ්මි කදම්භයක් විහිදුනාහ. නිඝණ්ඨ ජනයා කල්පනා කලේ එය විෂ්ණු දෙවියන්ගේ ශාරීර අවයවයක් ලෙසය. එසේ කල්පනා කොට පැන් වඩා දළදාව කිණිහිරෙන් ගලවා ගැනිමට උත්සාහ කළද එයද අසාර්ථක විය. දළදාව කිණිහිරෙන් ඉවත් කර ගැනීමට කෙතෙක් ඇද්දැයි අසා පණ්ඩු රජු විසින් අණඛෙර යවා විමසනු ලැබීය. එම ආරාධනයෙන් සුභද්ද නම් සිටුපුත්රයකු පැමිණ බුදුගුණ ගයමින් පුදපූජා පවත්වා ආරාධනා කළ කල්හි දළදා වහන්සේ කිණිහිරයෙන් ඉගිලී අහසට පැන නැගී යලිත් ප්රාතිහාර්යය පෑ සේක.30එයද නොඉවසූ මිසදිටුවෝ දළදා වහන්සේ ගැඹුරු වලක දමා ඇතුන් ලවා පාගාදැමීමට සැලැස්වීය. මේ අවස්ථාවේිම උන්වහන්සේ අහසට පැණ නැගී යලිත් ප්රාතිහාර්යය පෑ සේක. හතර වන වර නිඝණ්ඨයෝ දුගඳ හමන මහා අසූචි වලකට දළදා වහන්සේ දැමූහ. විසිකරන විටම ඒ වල පස්පියුමින් වැසී ගොස් ඒ මත හටගත් උස්වූ පියුමකින් බුදුරැස් විහදුවමින් ප්රාතිහාර්යය දැක්වීය.
මෙසේ අවස්ථා හතරකදී දළදා වහන්සේ විනාශ කිරීම විවිධ උපක්රම යෙදූ පඩු රජු දළදා වහන්සේගේ ප්රාතිහාර්යය නිසා පැහැදීමට පත්ව බුදු දහම වැළද ගත්තේය. දළදා වහන්සේට නොයෙක් අගනා සළුපිළිිවලින් දළදා වහන්සේ පුද නමස්කාර කොට යලි ගුහසීව රජුටම ගෞරවයෙන් යුතුව භාර දුන්නේය. ගුහසීව රජුද බොහෝ සතුටින් යුක්තව දළදා වහන්සේ ආපසු මහ පෙරහරින් දන්තපුරයට වඩමවා සිරිත් පරිදි දළදා පූජාවන් පවත්වා ඇත.
දළදා වහන්සේ ලක්දිවට වැඩම කරවීම
බුද්ධ පරිනිර්වාණයෙන් සියවස් අටකට වඩා වැඩි කාලයක් කලිඟු රට පූජෝපහාරයන් ට ලක් වෙමින් පැවැති දළදා වහන්සේ ක්රිස්තු වර්ෂ 4 වන සියවසේදී පමණ මෙරටට වැඩම වීමට හේතු වී ඇත්තේ ඒ වෙනුවෙන් හටගත් යුදමය වාතාවරණය නිසා බව පැහැදිලි වෙනවා. දන්ත ධාතුන් වහන්සේ ගේ ප්රාතිහාර්යයන් පිළිබඳව ඇසූ දඹදිව ප්රාදේශීය පාලකයන් දන්තධාතුව අයත් කරගැනීමට සේනාව සමඟ දන්ත පුරයට ආවා.
එවකට දන්ත ධාතුව ගුහසීව රජු භාරයේ පැවතියා. මගේ දිවි තිබෙන තුරු දළදාව සතුරන්ට නොදෙන්නෙමි සිතූ ගුහසීව රජු තමා යුද්ධයෙන් පරාජය වුවහොත් දෙව් මිනිසුන් විසින් පුදනලද දළදාව රැගෙන ලක්දිවට යන ලෙස තම බෑණනුවන්ට පවසා සිටියා. එහෙත් මහ සයුරෙන් එතෙර පිහිටි සිංහල දේශයෙහි සිටින්නේ ඔබගේ හෝ මාගේ නෑයන් නොවේ යැයි පැවසූ දන්ත කුමරු ඒ පිළිබඳව සැක උපදවා ගත්තා. සිංහල දේශයේ මිනිස්සු බුදුරදුන් කෙරෙහි සැදැහැති බෞද්ධයෝය. ආරක්ෂාව සඳහා දළදාව ගෙණ ගොස් දෙන්නැයි දළදාව භාරව සිටි දන්ත කුමරුට කලිඟු රජ තෙමේ පැවසූ බව දාඨාවංශයේ පැවසෙනවා.
ගුහසීව රජු සටනින් පරාජය වූ අතර ඔහුගේ දියණිය වූ හේමමාලා හා බෑණනුවන් වූ දන්ත කුමාරයා ආඩි වෙස් ගෙන දළදාවහන්සේ ද සඟවාගන ලංකාවට ඒමට සමත් විය. සතුරු උවදුරු වලින් බේරීම සදහා හේමමාලා කුමරිය ශ්රී දළදා වහන්සේ සිය කෙස් කළඹෙහි සඟවාගෙන ආ අතර ඒ එන ගමනේ දී ඔවුන් විවිධ දුෂ්කරතාවලට මුහුණ පෑ බව දළදාසිරිතෙහි විස්තර කෙරෙයි. බොහෝදුරක් පයින් ගමන් කර තූත්තුකුඩියේ සිට පැමිණි වෙළෙද නැවකින් ඔවුහු ලංකාවට පැමිණියහ. එකළ මහසෙන් රජ මිය ගොස් ඔහුගේ පුත් කිත්සිමෙවන් රජතුමා ලංකාවේ රජ්යය කරවීය.
මෙසේ දඹදිව කාලිංග දේශයෙන් මෙරටට වැඩම කළ දළදා වහන්සේ අනුරාධපුරයට වැඩමවා පුද පූජා පැවැත්වීම පිණිස දළදා ගේක වඩා හිඳ වූ බව ඓතිහාසික තොරතුරු පෙන්වා දෙනවා. ලක්දිව දළදා පෙරහැර ඉතිහාස පුවත ආරම්භ වන්නේ ක්රිස්තු වර්ෂ 301- 328 දක්වා රජකම් කළ කිත්සිරිමෙවන් රජතුමාගේ කාලයේදීය. කිත්සිරි මෙවන් රජු දවස පටන් අද දක්වාම දන්තධාතුව වහන්සේ මෙරට බෞද්ධයන්ගේ මුදුන් මල්කඩ ලෙසින් පූජෝපහාරයට බදුන් වේ.
Information source: Wikipedia
දළදා මාළිගයේ ඉතිහාසය
දඹදෙනි රාජධානියේ හතරවන පරාක්රමබාහු (ක්රි.ව 302-1326) රජතුමාගේ බෑනා කෙනෙකු වු සිරිවර්ධන නැමති අය විසින් ක්රි.ව. 1312 දී එවකට කටුපුල්ලේ නමින් හැඳින්වු ප්රදේශය අසල “සෙංකඩගල සිරිවර්ධනපුරය” නමින් නගරයක් ආරම්භකොට ඇත. තවත් ජනප්රවාදයක් නම් සෙංඛණ්ඩ නම් බ්රාහ්මණයෙකුගේ නමින් මේ නගරය ඉඳිවු බවත්, තුන්වන වික්රමබාහු නම් රජුගේ අගමෙහෙසිය වු සෙංඛණ්ඩා නම් දේවිය නමින් මේ නගරය ඉඳිවු බවත්, මෙහි තිබූ සෙංකඩගල නම් රක්ත වර්ණ පාෂාණයක් මුල්කොටගෙන මේ නම ඇතිවු බවත් ජනප්රවාදයේ සඳහන් වේ.
ගම්පොල රාජධානියේ පාලකයා වු තෙවන වික්රමබාහු රජසමයේ (ක්රි.ව 1357-1374) දළඳා මැඳුර සහා ලෝකේෂ්වර නාථ දෙවියන් සඳහා වු නාථ දේවාලය මෙහි ඉඳි විය. යස්ගිරි තල්පතෙහි සඳහන් අයුරු අස්ගිරි විහාරය ආරම්භ වුයේද මෙකලය. වර්තමානයේ මේවා මහනුවර පැරණිතම ගොඩනැගිළි වේ. ගම්පොල රජ පවුලෙන් පැවත ආ සේනා සම්මත වික්රමබාහු (ක්රි.ව 1469-1511)රජු විසින් සෙංකඩගල පුරය ලෙස නම් කරන ලදි. ඔහු මහනුවර රාජධානියේ නිර්මාතෘවරයා ලෙස සැලකේ.
බුදුන් වහන්සේගේ පාත්ර ධාතුව තැම්පත්කර චෛත්යක්, දෙමහල් පොහොය ගෙයක්, සංඝාවාසයන් 86 ක් කරවා හා ධාතු කරඬු සහ පිළිම වහන්සේලා පූජා කරමින් පොතපත පලකරමින් විශාල මෙහෙයක් කර ඇත. සීතාවක පළමු රාජසිංහ රජු, ජයවීර(ක්රි.ව 1511-1552), කරල්ලියද්ද බණ්ඩාර(ක්රි.ව1552-1582) පළමු විමලධර්මසූරිය(ක්රි.ව 1590-1604) සිංහලයේ අවසන් රජු ශ්රි වික්රම රාජසිංහ (ක්රි.ව 1798-1815) දක්වා රජවරු 10 දෙනෙකු මහනුවර රාජධානිය කරගෙන ඇත.
සතුරු උවදුරු හැරුනුවිට අන් සෑම අවස්ථාවකදීම දළඳා වහන්සේ වැඩසිටියේ රජ මාළිගාව ආසන්නයේය. දන්ත ධාතූන් වහන්සේ ආරක්ෂාකර ගැනිම රජුගේ වගකීම වූ අතර එහි භාරකරු රටේ පාලකයා බවට පිළිගැනීමක් පැවතුනි. දෙවන විමලධර්මසූරිය රජු තුන් මහල් ප්රාසාදයක් කරවු අතර මඟුල් මඞුව හා පත්තිරිප්පුව දේවේන්ද්ර, මූලාචාරියා නැමැත්තන් ඉඳිකර ඇත.
දළදා මාළිගාවේ පිහිටීම
සෙංකඩගල රාජකීය පරිශ්රය තුල දළදා මාළිගාව පිහිටා ඇත. මහනුවරට නැගෙනහිරින් උඩවත්ත කැළයත් හන්තාන කඳුවැටිය එක්පසකින් හා බහිරව කන්ඳ තවත් පැත්තකින් වටවු මහනුවර රාජධානිය සෞම්ය දේශගුණයකින් යුක්තය. ඕනෑම භෝගයක් වැවිමට තරම් සශ්රිකය. අලුත් නුවර, මැදමහනුවර, හඟුරන්කෙත නුවර, නිළඹේ නුවර, සෙංකඩගල නුවර, හා ගලේ නුවර, දළඳා වහන්සේගේ ආරක්ෂිත ප්රදේශ වේ.
සතර මහා දේවාල
දළඳා මාළිගාව ආශ්රිත ප්රධාන දේවාල හතර සතර මහා දේවාල ලෙස හැදින්වේ. මේවා ශ්රි විෂ්ණු , ශ්රි කතරගම, ශ්රි පත්තිනි,යන දේවාල හතර මහා දේවාල නමින් හැඳින්වේ. ඉන් කතරගම දේවාලය හැර ඉතිරි ඒවා සෙංකඩගල රාජකීය පරිශ්රය තුල පිහිටා ඇත. ශ්රි දළඳා මාළිගාවේ සතර මංගල්යයේදි මෙම සිව් මහා දේවාල වැදගත් වේ. විශේෂයෙන් 1753 වර්ෂයෙන් පසු කීර්ති ශ්රි රාජසිංහ රජු දවස සිට වර්තමානය දක්වා ශ්රි දළඳා මාළිගාව පෙරටුකොටගෙන මෙම දේවාල හතර පිළිවෙලින් පෙරහැරේ යයි.
- නාථ දේවාලය
- විෂ්ණු දේවාලය
- කතරගම දේවාලය
- පත්තිනි දේවාල
දළදා මාලාගවේ සතර මංගල්යයන්
දළදා පෙරහර ඇතුළු ආගමික අංග ආරම්භ කරමින් මහනුවර සංස්කෘතික මංගල්යයන්ට නව ජීවයක් දුන්නේ කීර්ති ශ්රී රාජසිංහ රජු යි. දළදා වහන්සේ උදෙසා එතෙක් පැවැති පූජාචාරිත්ර විධි ක්රමවත්ව පවත්වාගෙන යෑමටත් රජු වැඩකටයුතු කළා. දළදා මාලිගයේ සතර මංගල්යය බිහිවන්නේ ඒ කාලයේදි යි. දුරුතු පොහොයට අලුත් සහල් මංගල්යය, බක් මාසයට යෙදෙන අලුත් අවුරුදු මංගල්යය, ඇසළ හෝ නිකිණි මාසයට පවත්වන ඇසළ පෙරහර මංගල්යය හා ඉල් පුන් පොහෝ දිනට යෙදෙන කාර්තික මංගල්යය මහනුවර සෙංකඩගල ශ්රී දළදා මාලිගාවේ සම්මත ප්රධාන සතර සතර මහා මංගල්යය ලෙසින් අද දක්වාම පවත්වාගෙන එයි.
1. අලුත් සහල් මංගල්ය
සෑම අවුරුද්දක ම දුරුතු පුරපසෙළාස්වක පොහෝ දින අලුත් සහලින් බුදුන් හා දෙවියන් පිදීම සුවිශේෂි මංගල සම්මත සිරිතක් ලෙස සැලකෙනවා. වීරපරාක්රම නරෙන්ද්රසිංහ රජු ගුරුදෙණියේ කෙත අස්වද්දා ලබා ගත් අස්වැන්නෙන් අලු සහල් මංගල්ලය නම් උත්සවය ආරම්භ කළ බව පැවසෙනවා.
2. අලුත් අවුරුදු මංගල්ය
සිංහල හින්දු අලුත් අවුරුද්ද වෙනුවෙන් තමයි මෙම මංගල්යය පවත්වන්නේ. නැකැත් මොහොට්ටාල විසින් සකසා දුන් නැකත් පත්රය අනුව දළදා මාලිගාවේත් මල්වතු අස්ගිරි ඇතුළු ඒ හා සම්බන්ධ විහාරස්ථානවලත් සතර මහා දේවාලයන්හිත් අවුරුදු මංගල්යය පැවැත්වීම සිරිතක්.
3. ඇසල මංගල්ය
ඈත අතීතයේ භාරතයේ ඇසළ මාසය තුළ නැකැත් කෙළි පැවැත්වුණා. දළදා මාලිගය කේන්ද්ර කර ගනිමින් පවත්වන මහා පෙරහර මංගල්යය ක්රමානුකූල ව පැවැත්වීම ඇරැඹෙන්නේ, කීර්ති ශ්රි රාජසිංහ රජ කාලයේ සියම් රටේ සිට උපසම්පදාව මෙරටට වැඩම කරවීමෙන් අනතුරුව යි. පෙරහර පැවැත්වෙන්නේ ද නැකත්වලට අනුව යි. ඇසළ පෙරහර මංගල්යයේ ද නැකැත් පත්රය සකසන්නේ නැකැත් මොහොට්ටාල යි. එහිදී මුලින් ම කප් සිටුවා පසුව දේවාල අභ්යන්තර පෙරහර පවත්වනවා. කප් සිටුවීම සතර මහා දේවාලවල පමණක් සිදු කරනවා. දේවාල අභ්යන්තර පෙරහර දින පහක් පැවැත්වීමෙන් පසුව එළඹෙන්නේ කුඹල් පෙරහර යි. දින පහක් කුඹල් පෙරහර ද, දින පහක් රන්දෝලි පෙරහර ද පැවැත්වෙනවා.
රන්දෝලි පෙරහර කුඹල් පෙරහරට වඩා විචිත්රවත්ව අලි, ඇතුන්, හේවිසි, වෙස් නැටුම් ආදියෙන් අංගසම්පූර්ණ ව, දේවාභරණ බහාලූ රන්දෝලි සහිත ව ගමන් කරනවා. මෙහි පස්වන පෙරහර, රජ පෙරහර, මහ පෙරහර ලෙසින් හැඳින්වෙනවා. අතීත රජ දවස පටන් රජවරුන් නැරඹූ මේ පෙරහර මහනුවර ඇසළ මංගල්යයේ අලංකාරත ම අවස්ථාව යි. එම පෙරහරට පසු දිය කැපුම් පෙරහර දහවල් ගමන් කරනවා. අනතුරු ව දිය කැපීමේ මංගල්යය පැවැත්වීමෙන් පසු ඇසළ උත්සවය අවසාන වෙනවා.
4. කාර්තික මංගල්ය
ඉල් (නොවැම්බර්) මස පුන් පොහෝ දින කැති නැකැත මුල් කරගෙන පුරාණයේ පටන් පැවැත්වූ පුජාවක් ලෙස කාර්තික මංගල්යය සැලකෙනවා. සුමන සාමනේරයන් වහන්සේ ධාතු ගෙන ඒමට දඹදිවට වැඩම කළ අවස්ථාවේ, ධර්මාශෝක රජු මහා බෝධියට කාර්තික හෙවත් පහන් පූජාව පවත්වමින් සිටි බව ඉතිහාසයේ සඳහන් වෙනවා. කාර්තික මංගල්යය කියන්නේ පහන් පත්තු කර සිදුකරන ආලෝක පූජාවක්.
දියවඩන නිළමේ තනතුර
පුරාණයේ රජවරු පත්කරනු ලැබූ මෙම තනතුර බ්රිතාන්ය පාලකයන් විසින් වැඩවසම් රාජකාරි ක්රමය වෙනස් කොට ඇති කරන ලද ක්රම පරිපාටිය අනුව ඡන්දයකින් තෝරා පත්කර ගන්නා තනතුරකට පරිවර්තනය විය. ශ්රි දළදා මාලිගාවේ චිරාගත සාම්ප්රදායික දළදා පුදසිරිත් ආරක්ෂා කොට රැුකගැනීමට අදාළ සේවා සම්පාදනය හා නිශ්චල චංචල දේපල ඇතුළු සාමාන්ය පරිපාලන සේවා ඉටුකිරීමෙහිලා පවතින ගිහි නිල පංගු තුළ සෑම අතින්ම ප්රමුඛතාවය හිමිවන්නේ දියවඩන නිලමේ වරයාටය. දැනට 1931 කේ 19 වන ආඥා පනත යටතේ දියවඩන නිලමේවරයා පත්කිරීම සිදු කෙරේ.
පැරණි මහනුවර මහවාසල සම්බන්ධව දියවඩන නිලමේ තනතුරු තුනක් පැවතියේ යැයි සැලකේ. එනම් රජුගේ රාජකීය උල්පැන්ගේ ස්නානාදි කටයුතු භාරව හා රජතුමා ආහාර ගන්නා අවස්ථාවන්හිදී රන් කොතලයෙන් ජලය වැඞීම භාරව සිටි මහ දියවඩන නිලමේ, බිසෝවරුන්ගේ හා කුමාරයන්ගේ පල්ලේවාහල ස්නානාගාරය භාරව සිටි දියවඩන නිලමේ හා මහරජතුමා ශීරජත දළදා මාලිගාවට පැමිණි කල්හි අතපැන් වැඞීමටත්, මුළුතැන් බුද්ධ පූජාවට පැන් පයිංඩ කිරීමට හා නානුමුර මංගල්ලයට නානු පයිංඩ කිරීමටත්, යනාදී කටයුතු සඳහා දළදා මාලිගාවට, පත්කොට සිටි දියවඩන නිලමේ වශයෙනි.
කන්ද උඩරට පාලනය ඉංග්රිසින් අතට පත්වන විට ක්රි.ව. 1814 සිට 1824 දක්වා දියවඩන නිලමේ තනතුර කරවූයේ කපුවත්තේ අදිකාරම් නිලමේතුමාය. කපුවත්තේ අදිකාරම් නිලමේතුමාගෙන් පටන්ගෙන මේ දක්වා දියවඩන නිලමේවරු දහනව දෙනෙකු මෙම උතුම් තනතුර දැරූහ අතර දහනවවන දියවඩන නිලමේවරයා වශයෙන් ක්රි.ව. 2005 ජූලි මස 01 වන දින පත් වූ ප්රදීප් නිලංග දෑල දියවඩන නිලමේවරයා මෙම තනතුර අදත් හොබවයි. දියවඩන නිලමේ සතු කාර්යභාරයන් බොහොමයක් අද පවත්නා ආකාරයට පරිවර්තනය වූයේ ඉංග්රිසි පාලකයන් විසින් තම රාජ්ය වගකීමෙන් මිදී ක්රි.ව. 1853 දළදා වහන්සේගේ ගිහි භාරකාරත්වය දියවඩන නිලමේ වෙත පැවරුනාට පසුවය. දියවඩන නිළමේතුමාගේ නිළ කාලය වසර 10 ක් යන අතර එතක් පටන් මේ දක්වා දියවඩන නිළමේවරු 19 දෙනෙක් පත්විය.
- කපුවත්තේ අධිකාරම් නිළමේතුමා 1814-1824
- දෙහිගම ලොකු බණ්ඩාර නිළමේතුමා 1825-1827
- කුඩා මොල්ලිගොඩ නිළමේතුමා 1827-1828
- කුඩා දෙහිගම නිළමේතුමා 1828-1835
- මුල්ලේගම අධිකාරම් නිළමේතුමා 1835-1842
- දුල්ලැව අධිකාරම් නිළමේතුමා 1842-1848
- .ලොකු බණ්ඩාර දෙහිගම නිළමේතුමා 1848-1862
- .කුඩා බණ්ඩා දුන්විල නිළමේතුමා 1862-1882
- කුඩා මුදියන්සේ ගිරාගම නිළමේතුමා 1882-1897
- සෙනවිරත්න රත්වත්තේ නිළමේතුමා 1897-1901
- කුඩා බණ්ඩාර නුගවෙල නිළමේතුමා 1901-1916
- පුංචි බණ්ඩා නුගවෙල නිළමේතුමා 1916-1937
- ටිකිරි බණ්ඩා රත්වත්තේ නිළමේතුමා 1937-1947
- කුඩා බණ්ඩා නුගවෙල නිළමේතුමා 1947-1961
- හැරිස් ලෙව්කේ රත්වත්තේ නිළමේතුමා 1961-1964
- හීන්බණ්ඩා උඩුරාවන නිළමේතුමා 1964-1974
- ආචාර්ය නිශ්ශංක පරාක්රම විජයරත්න නිළමේතුමා 1975-1985
- නෙරංජන් ප්රියදර්ශන දුල්ලැව නිළමේතුමා 1985-2005
- ප්රදීප් නිලංග දෑල නිළමේතුමා 2005 සිට
දළඳා මාළිගාවේ ඇත් පන්තිය
සිද්ධාර්ථ කුමාරෝත්පත්තිය සිදුවන්නේ සුදු ඇත් පැටවෙකු මහාමායා දේවියගේ ගැබට ඇතුළු වන සිහිනයකිනි. පාරමිතා පුරන බෝසත් කතා අතර අලි-ඇතුන්ගේ ආත්මයන් ද අලි-ඇතුන් දන් දීමේ ගුණය ද හෙළි වේ. අලියා සහ මිනිසා අතර මෙරට පවතින බෞද්ධාගමික සහ සංස්කෘතික පසුතලය සඳකඩ පහණේ හා පිත්තල කැටයමේ සිට ඇම්බැක්ක දේවාලයේ දාරු කැටයම් දක්වා විහිදේ. පන්සල් බිතු සිතුවමේ සිට රජුගේ මඟුල් ඇතු දක්වා ම ඒ වාසනා ගුණය පැතිරී පවතී.
ශ්රී දළදා පෙරහරේ සධාතුක කරඬුව වැඩම කිරීමේ සංස්කෘතික භාග්ය හිමි වන්නේ සද්ධන්ත කුලයේ ඇතෙකුට පමණී. ඒ සඳහා භාග්ය හිමිකර ගන්නා හස්තීන්ට විශේෂිත වූ අංගලක්ෂණ තිබිය යුතුය. එවැනි හස්ති රාජයෙකුගේ හත්වැදුම්පොළ පිහිටිය යුතුය, යනුවෙන් සඳහන්ය. ඉන් අදහස් කෙරෙනුයේ එවැනි හස්තියෙකුගේ ශරීරයේ අංග හතක් බිම ස්ප්ර්ශ විය යුතුය යන්නයි.
කෙතරම් සද්ධන්ත වුව ද උපශාන්ත ලීලාවෙන් හා විනීත ව ඇතු දළදා කරඬුව වැඩමකරන විට නරඹන්නෝ අසුනෙන් නැඟිට ගෞරවාචාර දක්වති. මෑතකාලීනව සධාතකු කරඩුව වඩම්මවා ජනතාවගේ ආදර ගෞරවයට පාත්රවෙමින් ප්රසිද්ධියක් ඉසිලු හස්තීන් වන්නේ දළදා මාලිගාවේ ඇත් පන්තියේ සිටි රාජා හස්තියා හා නැදුන්ගමුවේ රාජා හස්තියාය. හස්තියා පාදක ව උපැදි ගජගා වන්නම දළදා පෙරහර ශබ්ධ මාධූර්යෙන් ඒකාත්මික කරන නාදයයි. ගජනායක නිලමේතුමා කැටුව යන ඇතුගේ ගමන් රිද්මය ද මේ ගජගා වන්නමේ තාලයන් සටහන් වේ.
- සිංහ රාජා
- ඒකදන්තයා
- ඉන්දි රාජා
- සුමන
- විජය රාජා
- ජය රාජා
- කදිරා
- නාලක
- මියන් රාජා
- බුරුම රාජා
- මිගාර
- කාවේරි
- නවම් රාජා
- කණ්ඩුල
දළඳා මාළිගයේ කෞතුකාගාරය
දළඳා මාළිගයේ තුන් මහල් කෞතුකාගාරයක් දක්නට ලැබේ. එහි පහත කෞතුක වස්තු තැන්පත් කර ඇත.
- සමාධි පිළිමය
- පැරණි ධාතු කරඩුව
- සිරි පතුල
- රිදී කලය
- කැටයම් කරන ලද ඇත්දත් දෙක
- මාළිගා සංකීර්ණයේ බිම් සැකස්ම
- කීර්ති ශ්රි රාජසිංහ රජුගේ ඇඳුම් කට්ටලය
- ලේන්සු
- හේමකඳ
Information source: Wikipedia
Affiliate Disclosure: As an Amazon Associate, I earn from qualifying purchases. This blog post may contain other affiliate links as well by which I earn commissions at no extra cost to you.